THE JOY OF MY SKIN

‘Crazy, crazy, crazy. It was really crazy.’ Het leven van Raphael Adjetey Adjei Mayne (38) kwam in een stroomversnelling toen hij op 23 januari op Instagram zijn portret van de Amerikaanse dichteres Amanda Gorman postte. ‘Ik ging slapen en toen ik wakker werd, waren de positieve berichten niet bij te houden. Mijn galeriste in New York, Destinee Ross-Sutton, plaatste het schilderij snel op haar onlineplatform. Een uur later was het verkocht aan de Britse galeriehouder en LGBTQ-activist Amar Singh voor 8.000 euro. Sindsdien ben ik blijkbaar wereldberoemd. Van Azië tot in Amerika verschijnen artikels over mij. Je hoort me niet klagen, elke artiest droomt van succes.’

De Antwerpse galerie Geukens & De Vil wist de Ghanees te strikken. Eerlijk is eerlijk, lang voor hij zo bekend werd. ‘Mijn collega Marie-Paul Devil volgt de internationale kunstscene, met speciale aandacht voor zwarte kunstenaars. Begin 2020 kwam ze via de sociale media bij Raphael terecht, hij bleek bevriend met de wereldbekende Ghanese kunstenaar Amoako Boafo. We waren erg geïnteresseerd in het werk van Raphael dat we online zagen. Toen bleek dat hij gewoon in een appartement in Keulen woonde, zijn we er naartoe gereden. Zijn kleine atelier leek wel een sweatshop met een naaimachine. (lacht) Een paar uur later was de deal beklonken’, zegt Yasmine Geukens.

De in november 2020 geplande expo verschoof door corona naar maart. ‘Toen we half januari de nieuwe timing aankondigden, was er weinig opwinding. Toen tien dagen later zijn portret van Amanda Gorman viraal ging, en een paar dagen later dat van vicepresidente Kamala Harris, werden we overrompeld. Topverzamelaars uit de hele wereld verdrongen elkaar. Alles is intussen verkocht. We hebben een wachtlijst aangelegd voor de toekomst.’ De prijzen van de werken liggen tussen 3.000 en 15.000 euro.

Mayne is een geëngageerd kunstenaar. BlackLivesMatter, maar dan op zijn manier en zonder negativiteit. De titel van de expo bij Geukens & De Vil is niet voor niets ‘The Joy of My Skin’, vertelt hij in een Zoomgesprek. ‘De zwarte gemeenschap moet haar huidskleur met trots vieren. We mogen ons niet in een verdomhoekje laten duwen. Kunstenaars hebben een grote rol te spelen. Onze stem kan luider klinken.’

Daarom was hij zo blij toen hij Gorman ‘The Hill We Climb’ hoorde declameren tijdens de eedaflegging van president Joe Biden. ‘Ik dacht meteen: ‘Dít is het moment.’ Aangegrepen door haar boodschap van hoop besliste ik te experimenteren met een portret en het de wereld in te sturen. Nee, ze heeft niet gereageerd op mijn schilderij. Misschien komt dat nog.’

Laat er geen misverstand over ontstaan: Mayne is geen softie die vreugdedansjes doet en daarmee de werkelijkheid van racisme verdoezelt. Kort na de dood van George Floyd maakte hij een portret van het slachtoffer van politiegeweld. ‘Has To Stop’, heette het. ‘Als in de VS een zwart kindje met een speelgoedpistool rondloopt, staat de politie een minuut later met zwaailichten in de straat. Als op diezelfde plek een blanke volwassen man met een echt pistool rondloopt, kraait er geen haan naar. Dat mogen we niet aanvaarden. Maar we mogen niet teren op negativiteit. Vreugde is ook een middel tegen discriminatie.’

Geen anekdotiek

Mayne verkondigt zijn boodschap subtiel. De nieuwe werken bij Geukens & De Vil zijn portretten van zwarten - veel jongeren, soms Mayne zelf - in een alledaags tafereel op een felle achtergrond. Hun gezichten zijn zwarte vlakken. De ogen, lippen en neus waren er misschien, maar zijn overschilderd. ‘Je gaat je niet afvragen wie die mensen zijn. Zo verdwijnt de anekdotiek en ga je als kijker, hoop ik, meer op zoek naar de diepere betekenis.’

In de werken zonder lijst - ‘ze moeten vrij zijn’ - mengt Mayne verf en stoffen. Een geschilderde trui krijgt een vervolg met een stoffen broek. Mixed media, heet dat. ‘Ik doe van alles in het leven’, zegt hij en wijst op zijn kleurrijke T-shirt. ‘Zelf ontworpen.’ Hij staat recht om zijn broek te showen. ‘Ook van mij. Ik ben helemaal into mode. Stoffen horen bij de Ghanese cultuur. Als een man officieel de verloving aanvraagt, moet hij aan zijn toekomstige bruid een naaimachine cadeau geven. Anders gaat het huwelijk niet door. Ik heb leren naaien en stikken met de naaimachine van mijn moeder.’

Op de biënnale van Venetië in 2019 was het Ghanese paviljoen een van de meest gesmaakte. Mayne somt de kunstenaars op die er te zien waren. ‘Er zit veel creativiteit in Ghana, maar ze laat zich niet zo gemakkelijk exploreren. Als families samenkomen en iemand zegt dat zijn kind kunstenaar wil worden, steekt geklaag op: ‘Oh nee, kunstenaar! Waarom geen ingenieur?’ Gelukkig verandert dat.’

‘Mijn ouders hebben me uiteindelijk wel gesteund. Dat ik als kind geen tekengerief had, hield me niet tegen. Ik sloop langs huizen en tekende op de muren met een steen of met krijt. Dat was gevaarlijk, hoor. (lachje) Je moest goed uitkijken dat je niet werd betrapt. De huiseigenaar zou je afranselen als hij zag hoe je zijn muren bekladde. Na een tijd kreeg ik tekenmateriaal van mijn vader. Hij zag in dat ik niets anders wilde doen dan kunst maken.’

In 2013 belandde Mayne in Duitsland. Het is een romantisch verhaal. ‘Ik ontmoette in Ghana een Duitse studente. Na een paar maanden keerde ze terug naar Duitsland. Tot ze me miste en terugkwam. Na vier jaar samenwonen in Ghana zei ze dat ze terug naar Duitsland moest. Ze vroeg of ik meeging. Ik heb een paar maanden gepiekerd en ben dan de liefde gevolgd. Maar ik laat Ghana niet los. Ik hoop er snel een fabriek op te richten die mijn T-shirts produceert. Ik wil iets teruggeven.’

Een ander nieuw project draait om identiteit en discriminatie. ‘In de schilderijen ga ik in op de reactie van blanken op het haar van zwarten. (hij buigt zich dichter naar de camera) Je wil niet weten hoe vaak iemand vraagt: ‘Is uw haar echt? Mag ik eens voelen?’ Ja, het is echt. Mijn haar komt niet van een schaap of een geit.’

‘The Joy of My Skin’ loopt tot 25 april bij Geukens & De Vil in Antwerpen.

geukensdevil.com